04 mei 2024

In memoriam Pavel Zajíček

In memoriam Pavel Zajíček

04 mei 2024

We vernemen nu pas dat Pavel Zajíček, cultfiguur uit de Tsjechische Underground en zanger van DG 307, op 5 maart 2024 overleden is. De Tsjechische Underground was een beweging van hippies die in de jaren na de inval van het Warschaupact, die een einde maakte aan de Praagse Lente en het experiment van een 'socialisme met een menselijk gezicht', ontstond in Tsjecho-Slowakije. Hoewel de beweging van nature apolitiek was, zou ze met de harde repressie in tijden van normalisatie te maken krijgen. Zo werd het dragen van lang haar ook een symbool van verzet tegen de gevestigde orde. Soms ging het zelfs zo ver dat jongens met lang haar verplicht naar de kapper moesten.

De belangrijkste groep uit de Tsjechische Underground was ongetwijfeld Plastic People Of The Universe. Deze groep ontstond in 1968, kort na de inval van het Warschaupact, en speelde psychedelische muziek. Ze vielen onder andere op door hun extravagante optredens, met lichtshow, make-up, vuurspelen, lange kleden .... DG 307 ontstond in 1973 als een verbond tussen Plastic People-bassist Milan Hlavsa en dichter Pavel Zajíček. DG 307 ging nog een stap verder in het experiment, en in de deconstructie van taal en muziek. De teksten van Zajíček waren daar niet vreemd aan.

In 1976 vond een groot festival plaats in Bojanovice, met onder meer Plastic People Of The Universe en DG 307. Een maand later worden 27 muzikanten gearresteerd, en worden honderd festivalgangers ondervraagd. Het mondt een half jaar later uit in een groot proces tegen vier muzikanten, waaronder Pavel Zajíček. Ze worden beschuldigd van het 'moedwillig verstoren van de vrede', wat ondermeer inhoudt dat ze een anti-sociaal fenomeen zijn en obscene teksten zingen. De vier muzikanten krijgen gevangenisstraffen, en Zajíček verdwijnt zo voor twaalf maanden achter de tralies. Het proces leidt tot de oprichting van de mensenrechtenbeweging Charta 77, als intellectuelen als Vaclav Havel zich solidair vertonen met de vervolgde muzikanten.

Na zijn vrijlating zet Pavel Zajíček DG 307 voort, zij het zonder Milan Hlavsa. Zo komen nog drie heel experimentele platen van DG 307 uit aan het eind van de jaren 70. In 1980 besluit Zajíček om het land te verlaten, onder druk van de geheime dienst StB, dat zelfs een speciaal programma heeft om leden van Charta 77 aan te manen om te emigreren: Akce Asanace. Na een tijd in Zweden en de Verenigde Staten geleefd te hebben, en vooral nadat het communisme in Tsjecho-Slowakije viel, kwam Zajíček terug naar zijn geboorteland, en maakte hij nog merkwaardige muziek met het heropgerichte DG 307.

Pavel Zajíček stierf op 5 maart 2024 aan de gevolgen van een langdurige ziekte. Hij werd 72 jaar.

Ondergetekende geeft op zaterdag 18 mei een lezing in het Engels over de Tsjechische Underground op het Wave-Gotik-Treffen in Leipzig: The Czech Underground. How musicians took on totalitarianism.

Een van zijn gedichten heb ik ooit vertaald naar het Nederlands:

Nic zvláštního (Niets vreemds)

Ze had een sneeuwwit lichaam
Een herinnering aan breekbare engelen
Die waken over je doen en laten
Ogen als het puin van dromen
Ergens zindert een ontploffing na
Het lijkt wel in mijn eigen hart te zijn
Ergens heeft er iemand gelachen
Ergens anders heeft iemand zich opgehangen
Het lijkt wel of ik het zelf ben, zonder het te weten
En hier in deze droom, in deze straat waar ik stond
Was er niets vreemds aan de gang
Niets zo vreemd

Delen op

Over Xavier Kruth

Xavier Kruth bekeerde zich al op jonge leeftijd tot het gothicdom. Toen hij begon te puberen, moest hij lang zagen om een zwarte broek te mogen hebben. Toen hij tegenover zijn moeder argumenteerde dat hij gewoon om een zwarte broek vroeg, niet om zijn haar omhoog te doen in alle richtingen, repliceerde ze dat als hij nu een zwarte broek zou krijgen, hij daarna toch zijn haar torenhoog omhoog zou doen. Xavier was versteld over de telepathische vermogens van zijn moeder. Hij leerde destijds ook gitaar spelen, en sinds 2006 speelt hij in donkere kroegen met zijn melancholische kleinkunstliedjes in verschillende talen. In 2011 vervoegde Xavier het team van Dark Entries. In Dark Entries las hij ook dat The Marchesa Casati (gothic rock) een gitarist zocht, en zo kon hij een paar keer met de groep optreden. Later speelde hij bij Kinderen van Moeder Aarde (sjamanische folk) en werkte samen met Gert (kleinpunk). En het belangrijkste van al: in 2020 bracht hij samen met Dark Entries-collega Gerry Croon de plaat ‘Puin van dromen’ uit onder de naam Winterstille.

Wil je Dark Entries steunen? Doe een gift op BE49 0017 6243 8971

© Dark Entries. Alle rechten voorbehouden. Ontwerp door We Cre8 It.