Eindelijk heeft het modern-klassieke ensemble Zeitkratzer nu ook Karlheinz Stockhausen onder handen genomen...! In hun Old School-serie, ook herkenbaar aan het fruit op de cover, is dit het vierde en hopelijk nog niet laatste deel. Wie het imago van deze sleutelfiguur uit de avantgardisch klassieke muziek een beetje kent weet dat Stockhausen, samen met John Cage een van de belangrijkste avantgardistische componisten van zijn generatie, een wat speciale kerel was... In zijn kinderjaren ontdekte hij reeds dat zijn omgeving vergeven zat van de muziek, van de verre kadans van een goederentrein tot het gefluit van de wind door telefoonbedrading... Sindsdien is zijn zoektocht naar nieuwe geluiden nooit opgehouden; evenwel: Mors Ultima Ratio. In zijn composities kwam vanaf een gegeven moment een drang naar het occulte en spirituele naar boven wat hij vertaalde in de zelf aangenomen titel Muzikaal Alchemist. Zowel met zijn baanbrekende avantgardistische composities als met zijn spirituele concept zou een een grote invloed uitoefenen op een niet te onderschatten pak artiesten. Bijna onnodig te vermelden dat de heren van Coil onder de bewonderaars gerekend mochten worden... Zijn aura van Muzikaal Alchemist begon hem na een tijdje trouwens te ergeren, daar hij vond dat sommige van zijn composities an sich slechts ernstig genomen werden door de conceptuele sticker die erop kleefde. Het ontlokte hem de uitspraak "Ik wil geen spiritualistische sessie; ik wil muziek!!"...

Het werk van Stockhausen kent verschillende periodes. Het door Zeitkratzer uitgevoerde werk, Aus den Sieben Tagen uit 1968, is een goed voorbeeld uit zijn intuïtieve periode. De opzet was om de notenbalken op de partituren te vervangen door verbale opdrachten als: speel een geluid / met de zekerheid / dat je een eeuwige hoeveelheid tijd en ruimte ter beschikking hebt. Het toenmalige uitvoerend ensemble eiste voor deze manier van werken een gedeeld auteurschap over het opgevoerde werk op. Gerechtelijk gezien nog niet zo slecht bekeken uiteindelijk... Stockhausen was echter zo gedegouteerd door deze eis dat hij na 2 jaren deze manier van werken al de rug toekeerde.Zeitkratzer is er gelukkig niet het ensemble voor to chose the easy options, zoals ze in het verleden al meermaals bewezen hebben. Een vage neergeschreven opdracht om werkstukken tussen de 5 à 17 minuten correct te interpreteren? Can't be thàt hard... Ze hadden al voor hetere vuren gestaan! Hoe vaag de partituur ook mag zijn: Zeitkratzer heeft uit de 5 stukken van Aus den Sieben Tagen een beklijvend en samenhangend geheel naar boven gehaald. Grappig is dat ze Stockhausen's "Ik wil geen spiritualistische sessie!" tijdens Verbindung even overboord gegooid lijken te hebben. In de uitvoering van dit nummer zijn verscheidene -onbedoelde?- sonore linken te leggen met tibetaanse tempelmuziek. Zo horen we denkbeeldige bazuinen schallen, geeft op een gegeven moment een tempeltrom het ritme aan en imiteert men het geluid van de schelle tempelhobo's. Absoluut mijn favoriete track! Uiteraard levert het langste nummer, Setz die Siegel zur Sonne, weer heel wat moois op. Door de lengte van 17 minuten is het mogelijk zich te laten overspoelen door deze akoestische noise en drone. Stockhausen soundtrack voor Dante's Goddelijke Komedie... Het juist uitvoeren van dit soort muziek is geen sinecure, maar in dit geval had Karlheinz Stockhausen volmaakt tevreden geweest!

http://www.zeitkratzer.de/

Jan Denolet
13/11/2011