Als 15-jarige was ik in de platenzaak geïntrigeerd door het werkje Slaapkamers Met Slagroom van Sonic Youth. Hoewel ik me enorm afvroeg hoe dit wil zou mogen klinken, mijn kennis betreffende experimentele muziek was in die tijd nog maar povertjes, heb ik het toen nooit durven kopen. Het platenbudget was beperkt, in tegenstelling tot mijn grote muzikale honger, waardoor ik eerder op veilig speelde.

Jaren later toen ik het mysterie rond deze EP eindelijk ophief en luisterde bleek dat ieder deel van de experimentele reeks releases op het eigen SYR-label van de band een titel had in een andere taal dan van de Amerikanen zelf en dus niet zoals mijn tiener-ik dacht dat Sonic Youth zich een snelcursus Nederlands had aangeleerd.

We moesten er even aan terugdenken toen we zagen dat het eerste nummer op The Waves van de Noorse artiest Espen Sommer Eide de titel ‘Slaapkamer’ meekreeg.

Maar net zo graag neemt hij ons mee doorheen het hele huis, zo leren ons ‘Schouwkamer’, ‘Poortkamer/Tussenkamer’, ‘Zolder’, ‘Balzaal/Tuinkamer’, ‘Wintertuin’ en ‘Wachtkamer’.

Ondertussen hebben we al zodanig veel experimentele muziek mogen ontdekken, dat we er niet meer van opkijken. Maar wat heeft dit gejongleer met de Nederlandse taal nu precies te betekenen?

Espen Sommer Eide trok samen met muzikanten Mari Kvien Brunvoll en Martin Taxt naar de oude villa van de Marres familie in Maastricht. The Waves is het resultaat van een opnamesessie die in zijn geheel een gans jaar in beslag nam.

De instrumenten die je hoort tijdens de opname zijn voor een groot deel door Eide op maat gemaakte of aangepaste bestaande instrumenten. Hierdoor werden nieuwe vormen van improvisaties onderzocht die zowel het licht en het geluid maar ook de akoestiek en de geschiedenis van de ruimtes met elkaar liet vermengen.

Het album werd ook tentoongesteld als een experimenteel ruimtelijk album dat is geïnstalleerd in het gebouw zelf, dat nu ook als kunstencentrum dienst doet. De schaduwen van de muzikanten volgend, ervaart de luisteraar een muzikale reis die hen van de ene kamer naar de volgende brengt. Ze horen sequenties, melodieën en ritmes waarbij de stemmen en perspectieven van de artiesten worden vermenigvuldigd en vanuit verschillende hoeken tegelijk worden gehoord, zoals in een denkbeeldig spiegelpaleis van geluid. Een soort muziek die het gebouw zelf markeert als container voor mogelijke werelden, niet geobserveerd, niet bezet door een bepaald onderwerp. Een droomachtige wandeling in het gezelschap van auditieve schaduwen geworpen door verloren tijden en onzichtbare meubels van vergeten inwoners.

Virginia Woolfs novel The Waves is een belangrijke bron van inspiratie voor Eide. De Bloomsburygroep, een groep schrijvers, kunstenaars en intellectuelen die aan het begin van de 20e eeuw ontstond in de gelijknamige Londense wijk, waartoe zij behoorde heeft een tot in de 21ste eeuw reikende invloed gehad op de smaak en het levensbesef van moderne mensen in de westerse wereld, zowel in het Engelse taalgebied als daarbuiten. Beïnvloed door filosofen zoals Bertrand Russell en Alfred North Whitehead boeide het de leden van de Bloomsburygroep om de vraag te onderzoeken hoe de wereld er uit zou zien zonder mensen. Concreter gezegd: zonder dat iemand de wereld dus kan zien of horen. Eide springt mee op de filosofische trein en stelt dat een stroom van bewustzijn belangrijk is, als een geloof in meerdere gelijktijdige perspectieven, parallelle verhalen en innerlijk en uiterlijke monologen.

In de cirkel rond Woolf vond je ook de immense invloed van de nieuwe theorieën over elektromagnetische golven die toen gangbaar waren. Deze suggereren dat de wereld een enorme verstrengeling is van gebeurtenissen en mensen. Het was ook een tijd waarin wetenschappelijke experimenten onlosmakelijk verbonden waren met performatieve kunstwerken. Enorme menigten zouden zo getuige zijn van wetenschapper Helmholtz die een akoestisch experiment bracht waarbij stemvorken sympathische resonantie overbrachten. Ook bij The Waves weet je niet precies waar de stemmen die je hoort vandaan komen, of wie er aan het woord is.

De tekstcollage op dit album met quotes die voornamelijk uit het werk van Woolf werden geplukt (naast enkele van Whitehead en Russell) heeft niet de bedoeling om een bepaalde boodschap over te brengen, maar is eerder rauw materiaal voor de improvisaties en permutaties. Het geluid van woorden vormt een betekenislaag die ons altijd omringt. Het creëert kleine misverstanden wanneer we dingen verkeerd horen en het stuwt onze gesprekken vaak vooruit zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Voor Eide is deze soundscape van taal vergelijkbaar met heel oude muziek.

Het is niet zelden zo dat wanneer de muziek van een dergelijke installatie op plaat gezet wordt, zonder de lijfelijke ervaring en actieve participatie aan het project, het doel vaak voorbijgeschoten worden. Dit is niet het geval bij The Waves: zelfs zonder de Maastrichtse villa betreden te hebben slagen de drie muzikanten er in om elk deel er van haast tastbaar te maken met hun klanken. De stemmen die doorheen de composities zweven, zien we dan ook als een enorme sterkte. Door het concept te verbinden aan Virginia Woolf krijg je nog een tweede interessante invalshoek om naar dit album te gaan luisteren. The Waves is er zo eentje dat niet snel verveelt.

Espen Sommer Eide

Dimi Brands
09/02/2020